آب (باورهای توده، آیین‌ها)

• آب را خداوند عالم روز سه‌شنبه آفرید.

• آفریدگار آسمان‌ها را شگفت آفرید از بخار آب، و زمین‌ها را از کف آب، و کوه‌ها را از موج آب.^۱

• آب (و نمک) مهریه‌ی حضرت فاطمه است؛ به همین سبب از آلودن آن باید پرهیز کرد.

• آب را، حتی از دشمن خود دریغ نباید داشت، زیرا این عملی بود که شمر با اهل بیت کرد.

• اگر شخص بزرگ‌تر (از لحاظ سنی) زودتر از شخص کوچکتر سیراب بشود، روز قیامت باید او را کول کند و از روی پل صراط بگذراند.

• ظرف آب را حتماً باید برای نوشیدن اول به کوچک‌تر داد، وگرنه آب قهرش می‌آید و چشمه‌اش می‌خشکد.

• فرشته ملائکه از کسی که در آب تف کند قهرشان می‌آید.

• روی قبر تازه باید آب بپاشند تا روح مرده صفا یابد.

• روزهای جمعه، هر آبی که روی زمین جاری است به بهشت می‌رود. به همین سبب جمعه‌ها شستن رخت و ریختن کثافات در آب جاری معصیت است. اگر روز جمعه از رخت شستن ناگزیر باشند باید یک تکه از رخت سیدی را هم قاتی ریخت و لباس خود کنند.

• اگر آدم حرامزاده به زیارت بی‌بی‌شهربانو برود و به قنات آن نگاه کند آب آن پایین می‌رود.

• ملائکه، آب‌های دنیا را غربال می‌کنند و اگر در آن آشغال و ذباله ببینند به کسی که آن‌ها را در آب ریخته نفرین می‌فرستند.

• اگر ظرف آب را وسط سفره بگذارند شمر به آب می‌رسد. ـ شمر که در صحرای کربلا آب را از اهل بیت دریغ کرد، در آن دنیا به صورت سگ چهارچشمی در آمده مدام از تشنگی له‌له می‌رند و بی‌آب می‌گردد و هر چه آب ببیند سراب می‌شود، مگر آبی که میان سفره باشد؛ در این حال برکت سفره مانع ناپدید شدن آن می‌شود و در نتیجه شمر به آب می‌رسد.

• آب پاشیدن به اشخاص دلسردی می‌آورد.

• خوردن آب محله‌ی «چاله‌میدان» تهران باعث درآوردن سالک می‌شود.

• هر کس در آب بشاشد جنّی می‌شود.

• سرنگون شدن ظرف محتوی آب را بایدبه فال نیک گرفت. نگاه کنید به آب روشنایی است.

• آب نطلبیده مراد است.ـ تعارف کردن آب به کسی که اظهار تشنگی نکرده به فال نیک گرفته می‌شود و برای شخصی که آب را تعارفش کرده‌اند شگون دارد. ــ این شخص، حتی اگر تشنه هم نباشد جرعه‌یی از آن آب می‌نوشد، یزید را لعنت می‌کند و از صدق دل می‌گوید: «الهی خدا مراد همه‌ی مسلمان‌ها را برآرد!».

• اگر کسی به گربه آب بپاشد دستش زگیل در می‌آورد ــ زگیل که درآمد، باید برگ یا میوه‌ی نارس انجیر را از درخت کند و شیره‌ی سفیدی را که از مقطع آن بیرون می‌زند روی زگیل گذاشت تا بیفتد.

برای رفع زگیل اعمال دیگری نیز به جای می‌آورند. نگاه کنید ذیل زگیل، در حرف ز.

• اگر آب سلام کند مهمان خواهد آمد. نگاه کنید به سلام دادن آب/ سلام کردن آب.

• اگر پشت کوزه یا کاسه‌ی آب عرق کند، مهمان خواهد آمد.

• اگر پشت سر مسافر آب و جُو بریزند زود برمی‌گردد.²

• اگر کسی با آب نیم‌خورده‌ی دیگری دست بشوید گوشه‌ی ناخن انگشتانش ریشه ریشه می‌شود. برای رفع ریشه‌ی ناخن باید آب دهن خود را به چفت در زد و روی آن‌ها مالید.

• اگر سر سفره، آب (یا لقمه) به گلوی کسی بجهد معلوم می‌شود یکی از خویشاوندان او برای لقمه‌ی نانی معطل است. پاره‌یی این را نشانه‌ی آمدن مهمان به خانه می‌دانند.

• کسی که آب به گلویش بجهد سوقاتی می‌خورد.

• هر کس به لکه‌ی آفتاب آب بپاشد قرض بالا می‌آورد.

• اگر طلا را بدون این که توی چیزی بگذارند زیر خاک دفن کنند آن‌قدر در زمین فرو می‌رود تا خودش را به آب برساند.

• آب شیرین که به دریا بیفتد هر چکه‌اش یک مرواری می‌شود.

• پشت پای مسافر باید کاسه‌یی آب به زمین پاشید تا سفر به او خوش بگذرد و زودتر برگردد. ــ نگاه کنید به 3473.

• اگر کسی به اجاق گرم آب بریزد جِنّی می‌شود.

• بعد از غروب آفتاب نباید از خانه‌ی دیگران آب به خانه‌ی خود برد؛ اگر جز این چاره‌یی نباشد ابتدا باید قدری آب به در آن خانه پاشید و بعد طلب آب کرد.

• آب (و آتش) روشنایی خانه است. به همین دلیل، شب‌هنگام، نه‌باید آب و آتش را از خانه‌ی خود بیرون فرستاد و نه از خانه‌ی دیگران به خانه خود آورد.

• کسی که آب به گلویش بجهد سوقاتی می‌خورد.

• اگر آب نیم‌خورده‌ی اسب را روی سر بریزند موخوره را از میان می‌برد.

• در مراسم تحویل سال، ضمن چیزهای دیگر یک‌ کاسه آب هم در سفره‌ی هفت‌سین می‌گذارند و برگ سبزی ــ معمولاً برگ نارنج یا شمشاد ــ روی آن می‌اندازند. موقع تحویل سال، نه فقط تخم‌مرغ روی آینه، بلکه برگ سبز روی آب هم تکان می‌خورد. نگاه کنید به ساعت تحویل در حرف ت، ذیل تحویل.

• پس از آن که جنازه‌ی میتی را غسل دادند باید آب «العفو» به سرش بریزند. نگاه کنید به آب العفو.

• آب غسل مرده را [نگاه کنید به 3078] اگر در خانه‌یی بپاشند اهل آن خانه آواره می‌شوند و هر کدام به گوشه‌یی می‌افتند. نیز نگاه کنید به آواره‌گی.

• نو کردن ماه به آب، در همه‌ی ماه‌های سال شگون دارد. اما به‌خصوص هلال ماه ربیع‌الاول را جز به آب نباید نو کرد:

محرم زر است و صفر آینه/ ربیعِ نخست آب و دیگر غَنَم³

مجمع‌الدعوات کبیر استهلال ربیع‌الثانی را به آب روان نوشته است. نگاه کنید به ماه نو کردن، ذیل ماه در حرف م.

• برای دیگر باورهای عامیانه‌ درباره آب نگاه کنید به
• به آب دادن (باورهای توده)

• آب خوردن (باورهای توده، آیین‌ها)

• از (جایی یا چیزی) آب خوردن (باورهای توده)

• آب را زیر هفت طبقه‌ی زمین دیدن (باورهای توده)

• آب خزینه (باورهای توده)

• آب دهن (باورهای توده)

• آبرو (باورهای توده)

• آب زرشک (باورهای توده)

• آب مرواری (باورهای توده)

• آب ندیده (باورهای توده)

• آب نیسان (باورهای توده، آیین‌ها)

• آب و جارو (باورهای توده)

• کنارآب (باورهای توده)

منابع

• ۱ محمدبن احمد طوسی، عجایب‌المخلوقات، ص 37

• 2 یادداشت صادق هدایت، نیرنگستان

• 3 ابونصر فراهی، نصاب‌الصبیان